پایان جشن منتقدان تئاتر

ارتباط فردا: هیأت داوران این دوره متشکل از: رامتین شهبازی، روح‌الله جعفری، ساسان پیروز و سیامک زمردی‌مطلق در بیانیه خود آوردند:

با درود بر تمامی خامه‌پردازانی که قلم‌شان چون چراغی فروزان، روشنگر مسیر هنر است، هیأت داوران بیست و سومین مسابقه مطبوعاتی سالیانه انجمن منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران تئاتر بیانیه خود را با تأملی بر وضعیت ادبیات و نقد تئاتری ایران ارائه می‌کند. در روزگاری که صحنه‌های تئاتر به شدت از آثاری الهام‌بخش و تفکربرانگیز خالی شده‌اند و بیشتر شاهد آثار سطحی و گیشه‌پسندیم، قلم‌ها نیز گویی دچار خستگی و رکود شده‌اند. تئاتر، که روزگاری به‌عنوان یک هنر متعالی و تفکربرانگیز شناخته می‌شد، اکنون با فشارهای سیاسی و اجتماعی، به یک صنعت صرفاً سرگرم‌کننده و تجاری تبدیل شده است. این وضعیت نه‌تنها بر کیفیت نمایش‌ها تأثیر منفی گذاشته، که به سطح مطالب نوشته‌شده نیز آسیب رسانده است. بسیاری از نویسندگان و منتقدان دیگر همانند گذشته به مطالعه جدی و پژوهش نمی‌پردازند و به‌ جای نگاه عمیق و انتقادی، بیشتر به توصیفات سطحی و بازنویسی کلیشه‌ها اکتفا می‌کنند. نشریات نیز که می‌توانستند محلی برای گفتمان تئاتری و نقد جدی باشند، به مطالبی سطحی و زینت‌المجلس تبدیل شده‌اند.

این مسابقه تلاشی است برای بازآفرینی انگیزه‌ها و یافتن درخشش‌هایی از نگاه و اندیشه، حتی در تاریک‌ترین زوایای ادبیات نمایشی. هیأت داوران در بررسی آثار ارسالی به نکاتی اشاره می‌کند که نشان‌دهنده وضعیت کنونی ادبیات و نقد تئاتری در کشور است.

در بخش مقاله، آثار ارائه ‌شده نشانگر تلاش برای واکاوی نظریه‌ها و مسائل بنیادی تئاتر بود. با این حال، بسیاری از مقالات فاقد انسجام و عمق لازم بودند و بیشتر به توصیفات سطحی یا تحلیل‌های پراکنده محدود شدند. ضعف در استفاده از منابع تخصصی و روش‌های تحلیلی نوین نیز از کاستی‌های مشهود این بخش بود. برای ارتقای این حوزه، نویسندگان باید با دقت و پشتکار بیشتری به پژوهش پرداخته و افق‌های تازه‌ای در مباحث نظری تئاتر بگشایند.

بخش یادداشت، که باید بستری برای بیان آزادانه و انتقادی دیدگاه‌ها باشد، در بسیاری از آثار به حاشیه‌نشینی دچار شده بود. بیشتر یادداشت‌ها، به دلیل سطحی‌نگری، تکرار مکررات و نبود نگاه تحلیلی، از ارائه دیدگاه‌های تأثیرگذار و مؤثر بازماندند. هیأت داوران بر این باور است که این بخش نیازمند بازنگری جدی در رویکردها و تقویت نگاه انتقادی است. یادداشت‌نویسان باید جسارت خروج از چارچوب‌های آشنا و پرداختن به مسائل کلیدی و مغفول‌مانده را داشته باشند.

در بخش نقد، آثار ارائه‌شده به‌رغم تلاش‌های نویسندگان، اغلب فاقد عمق تحلیلی و شفافیت ساختاری بودند. نقدهای این دوره بیشتر به توصیف ظاهری آثار یا ارزیابی‌های کلیشه‌ای محدود شده و در بسیاری از موارد، از استانداردهای نقد حرفه‌ای فاصله گرفته‌اند. نقد، به‌عنوان ابزاری برای کشف حقیقت و تقویت بنیان‌های زیباشناختی و اجتماعی تئاتر، نیازمند بازاندیشی عمیق در رویکردهای خود است.

در بخش عکس، آثار ارسالی دارای کیفیت بصری خوبی بودند و به‌طور مؤثر در خدمت تئاتر قرار داشتند. این عکس‌ها نه تنها به ثبت لحظات برجسته و به یادماندنی از اجراها کمک کردند، که توانستند با زاویه‌دیدهای نو و خلاقانه، ابعاد متفاوت و پیچیده‌تری از صحنه‌ها را به نمایش بگذارند. ترکیب نور، رنگ و ترکیب‌بندی‌های مناسب در این عکس‌ها نشان‌دهنده توجه دقیق به جزئیات و درک عمیق از دنیای تئاتر بود.

با این حال، در بخش‌های گفت‌وگو، ترجمه و گزارش، آثار ارسالی به حد نصاب نرسید و نتوانستند مشارکت چشمگیری داشته باشند.

در نهایت، باید اشاره کرد که در برخی موارد نویسندگان قادر به تمیز بخش‌ها نبوده‌اند و آثار برخی از آنها در بخش‌های نامناسب ارسال شده است. برای مثال، یادداشت‌ها به اشتباه در بخش نقد یا مقاله قرار گرفته و نقدها در جایگاه یادداشت ارسال شده‌اند. این امر بر کیفیت و ساختار مسابقه تأثیر گذاشته و نیازمند دقت بیشتر شرکت‌کنندگان در خوانش فراخوان مسابقه طی سال‌های آینده است.

و اما، خاتمه این بیانیه دعوتی است به زایش دوباره اندیشه‌ها؛ همچون بذری که در دل خاک انتظار باران می‌کشد، قلم‌ها نیز در انتظار صحنه‌های پرشور و نگاه‌های تیزبین‌اند. هیأت داوران، با سپاس از تمامی شرکت‌کنندگان، امیدوار است این مسابقه، نسیمی باشد که جان‌های خسته را تازه کند و چراغی باشد که مسیر تاریک تئاتر و ادبیات نمایشی را روشن‌تر سازد.

این‌جا، آغاز راهی است برای بازسازی گفتمان فرهنگی و هنری سرزمین‌مان.

بخش یادداشت:

نامزدها: «سیدحسین رسولی» از پایگاه خبری چارسوپرس، «عباس غفاری» از مجله شبکه آفتاب و «پژمان دادخواه» از روزنامه اعتماد

برگزیده: عباس غفاری

بخش نقد:

نامزدها: «پژمان دادخواه» از روزنامه اعتماد، «علیرضا نراقی» از سایت دراما نقد و «هومن نجفیان» از سایت کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و مجله نمایش

برگزیده: هومن نجفیان

بخش مقاله:

نامزدها: «عسل عصری ملکی» از نشریه تخصصی پژوهشی کتاب تئاتر، «رضا کوچک‌زاده» از فصلنامه مطالعات ادبیات شیعی و «مسلم آئینی»

از نشریه اولین کنفرانس ملی مطالعات میان‌رشته‌ای در ادبیات و هنرهای کاربردی، موسیقی، نمایش و سینما

برگزیده: عسل عصری ملکی

بخش عکس:

نامزدها: «فاطمه مجیدی»، «نیلوفر جوانشیر» و «علی‌اصغر اظهاری خوشکار»

برگزیده: نیلوفر جوانشیر

انتهای پیام