هرچه مال انفاق شده عزیزتر باشد، تقرب به خدا بیشتر است

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: نهضت «زندگی با آیه‌ها» که از سال گذشته آغاز شده با استقبال شایانی روبه‌رو گردیده است. باید در وادی زندگی، با نوای قرآن همدم شویم و در هر کنج و کنار، جلوه‌های انس با کلام وحی را پدیدار سازیم. از گنجینه امثال قرآنی، برای بنای فرهنگی استوار بهره گیریم و آیات پرکاربرد را در حافظه سپرده، در سخن و عمل به کار بندیم، تا در این عرصه، نقشی ایفا کنیم. به سان پیامبر رحمت (ص) که خُلقش قرآن بود، ما نیز در پی کسب این منش والا باشیم. در راستای اعتلای نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها»، هر گامی که برداریم، چراغی فرا راه جامعه روشن کرده‌ایم؛ نهضتی که در پی فهم و تبیین آیات الهی است. با همراهی و تشویق یکدیگر، این حرکت را تقویت کنیم، تا این کوشش‌ها، ثمری نیکو به بار آورد.

سوره آل عمران آیه ۹۲

لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّیٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ

هرگز به [حقیقتِ] نیکی [به طور کامل] نمی‌رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید؛ و آنچه از هر چیزی انفاق می‌کنید [خوب یا بد، کم یا زیاد، به اخلاص یا ریا] یقیناً خدا به آن داناست.

لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّی تُنفِقُواْ / آنچه داری دوست یعنی ده بر او

سومین روز از ماه مبارک رمضان به سوره آل عمران، آیه ۹۲ اختصاص دارد که خداوند در کتاب شریفش می‌فرماید: لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ فقط وقتی به مقامِ خوبان می‌رسید که از چیزهای دوست‌داشتنی‌تان در راه خدا هزینه کنید.

از دوست‌داشتنی‌ها ببخش

از چیزهای کوچک شروع کن. مثلاً از بخشیدن ته‌دیگ سیب‌زمینی‌ات به خواهرت. یا تقسیم‌کردن گل هندوانه‌ای که حتی از دیدنش دهانت آب می‌افتد، یا دادن صندلی اتوبوست به آدمی که خستگی از سر و رویش می‌بارد. آن وقت خودت آرام آرام احساس می‌کنی که چطور مرزهای روحت وسیع و وسیع‌تر می‌شوند، که چطور توی دلت حتی برای آدم‌های آن سر دنیا هم جا باز می‌کنی، که چطور دیگر نمی‌توانی از تماشایِ رنجِ مردمِ آن نوارِ باریکِ ایستادگی، ساده بگذری. کوچک شروع کن تا بتوانی برای فداکاری‌های بزرگ‌تر آماده شوی، تا بتوانی از دوست‌داشتنی‌های بیشتری دل بکَنی.

بزرگ شویم

دیدی بچه‌های کوچک حاضر نیستند، اسباب بازی خودشان را به بچه‌های دیگر بدهند؟ برخی افراد، و حتی جوامع، در همین عالَمِ کودکی باقی می‌مانند. زندگی غربی، آدم‌ها را کوچک تربیت می‌کند، چون همه دعوت می‌شوند به فردیت و حفظ آنچه که دوست دارند. اما چگونه می‌توان از دوست‌داشتنی‌ها گذشت؟ وقتی بزرگ شویم و به علاقه‌ای بزرگ‌تر برسیم. بچه هیچوقت از عروسک خودش دست نمی‌کشد اما اگر یک ماشین که به آن علاقه دارد به او بدهی حاضرست از این علاقه کوچک‌تر بگذرد. برای رسیدن به مقام نیکان و ابرار، باید از علاقه‌های کوچک گذشت و به عشقی بزرگ‌تر دل بست؛ عشق به خدا و خَلق او. «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ؛ هرگز به نیکی دست پیدا نمی‌کنید مگر اینکه از آنچه دوستش دارید انفاق کنید.» «اگر در جامعه‌ی اسلامی نیازی وجود داشت، همه‌ی افراد جامعه بدون استثنا، موظفند بر حسب اختلاف تمکن خودشان آن خلأ را پر کنند. … اسلام می‌گوید مردم تحصیل مال بکنند و از آن مالی که تحصیل کرده‌اند، حوائج معمولی زندگی و نیاز خود را برآورده بکنند و مابقی آن را در راه خدا انفاق بکنند…. لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ؛ آن عزیزترهاش را در راه خدا بده، آنچه که بیشتر به آن علاقه داری .»[۱]

مادری که در خانه از دوست‌داشتنی‌های خودش می‌گذرد، بچه‌هایش را برای یک زندگی جمعی و ولایی تربیت کرده است. دقیقاً مانند حضرت زهرا؟ که از لباس عروسی‌اش گذشت. یتیم و اسیر و فقیر آمدند و از غذای دوست‌داشتنی‌اش گذشت: وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‏ حُبِّه مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیرا ‏[۲] اما خانه‌ای که والدین از خواسته‌هایشان نگذشته‌اند، نمی‌تواند فرزندان خوبی پرورش دهد. این نگاه ایثارگرانه، نه‌تنها در خانواده، بلکه در جامعه نیز نتایج شگرفی به همراه دارد.

گذشتن در نگاه مؤمن، از دست دادن نیست. خداوند متعال در موضوع جهاد و جان دادن، از ادبیات بازاری استفاده می‌کند، می‌فرماید من از مؤمنین جان و مالشان را می‌خرم. یعنی حواست باشد، اگر از چیزی گذشتی، من چند برابرش را به تو می‌دهم. «مصداق اتم و اکملِ لَن تَنالُوا البِرَّ حَتّیٰ تُنفِقوا پدران شهدا، مادران شهدا، همسران شهدا هستند .»[۳] امروز نیز مجاهدان غزه و لبنان، از همۀ هستی خود به عشق خدا گذشته‌اند. حالا نوبت ماست که این آیه را در زندگی خود به عمل درآوریم. چنان که رهبر انقلاب می‌فرمایند: «بر همه‌ی مسلمانان فرض است که با امکانات خود در کنار مردم لبنان و حزب‌الله سرافراز بایستند .»[۴]

خداوند در این آیه از ما خواسته است که:

برای رسیدن به نیکی و تقرب به او، از آنچه دوست داریم انفاق کنیم.

برای عمل به این آیه در زندگی می‌توانیم:

_ فهرستی از چیزهایی که به آن‌ها علاقه داریم (مانند زمان، توانایی‌ها، اموال یا حتی تعلقات عاطفی) و خلأهایی که اطرافمان هست تهیه کنیم و بررسی کنیم که چگونه می‌توانیم بخشی از آن‌ها را در راه خدا انفاق کنیم.

_ در کنار بخشیدن چیزهایی که نیاز نداریم، از چیزهایی که به آن‌ها علاقه داریم و برایمان ارزشمندند، انفاق کنیم. گاهی باید از خوابت بزنی تا با بچه‌ات بازی کنی! گاهی باید از آبرویت خرج کنی تا برای کسی آبرو دست و پا کنی!

[۱]. مقام معظم رهبری، خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۹/۰۸/۱۳۶۶

[۲]. سوره انسان، آیه ۸

[۳]. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار خانواده‌های شهدا، ۰۴/۰۴/۱۴۰۲

[۴]. پیام مقام معظم رهبری، ۰۷/۰۷/۱۴۰۳