«مثلث»؛ وارونه‌سازی یک تراژدی مهم و کارگردانی که از ریسک نترسید
به گزارش خبرنگار مهر، گروه هنر خبرگزاری مهر قصد دارد در طول ایام نوروز، به سراغ یک چهره تئاتری برجسته که در سال ۱۴۰۳ با اثر نمایشی موفقی روی صحنه رفته است، برود. همچنین در گزارش های پیش رو به هنرمندان جوانی نیز می‌پردازیم که در سال گذشته در تئاتر ایران خوش درخشیدند و نمایش هایی را به صحنه بردند که هم مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و هم منتقدان به آن روی خوش نشان دادند.
در این گزارش به سراغ نمایش «مثلث» به کارگردانی قیس یساقی رفته ایم.
«مثلث»؛ بیش از هرچیز، یک رکورددار
نمایش «مثلث» به نویسندگی فواد زیدانلویی، قیس یساقی و محمدجواد مهدیان و کارگردانی قیس یساقی در سال گذشته با بیش از ۲۰۰ اجرا، جزوه آثار رکورد دار از حیث تعداد اجرا شد و اجراهای عمومی خود را تنها به تهران بسنده نکرد و در شهرهایی نظیر مشهد، کرمان و رشت نیز روی صحنه حاضر شد. این نمایش پس از اقبال داوران و مخاطبان در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک، در تالار قشقایی مجموعه تئاترشهر نخستین دور از اجراهای عمومی خود را آغاز کرد و از ۲۲ بهمن تا ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ روی صحنه رفت. پس از شروع سال ۱۴۰۳ گروه نمایش «مثلث» اجرای این اثر را در تماشاخانه هامون از سر گرفتند و از ۲۰ اردیبهشت تا ۲۲ اسفند در این تماشاخانه، پیوسته روی صحنه حاضر شدند.
خیانتی که در یک پاساژ رخ می‌دهد!
روایت «مثلث» بدین شکل است که هر قلمرویی شاهی دارد و هر شاهی خائنی، «مثلث» داستان خیانت یک مرد وفادار به شاه و داستان خیانت یک شاه وفادار به مرد و داستان خیانت یک زن وفادار به مرد و شاه است. یک مثلث خائنانه که در دل یک پاساژ اتفاق می‌افتد و هیچکس پایان آن را نمی‌داند جز سه برادر سرنوشت و سه نویسنده اثر.
«مثلث»؛ خلاف جریان چهره‌پسند تئاتر
شاید نکته ابتدایی که نظر هر مخاطب تئاتر دوستی را جلب کند، این است که این نمایش در روزگار چهره‌پسند و سلبریتی‌پسند تئاتر، چگونه از حیث جذب مخاطب، موفق عمل کرده است؟ در بررسی این موضوع باید در اولین بعد، خود اثر را در نظر بگیریم.
شکل‌گیری یک پارودی در تمامی ابعاد
در «مثلث» با یک پارودی از نمایشنامه «مکبث» اثر ویلیام شکسپیر طرف هستیم، لازم است در ابتدا به این موضوع توجه کنیم که ساخت و تولید اثر پارودیک موضوعی است که از شناخت قابل توجه ژانر به وجود می‌آید، پارودی به معنی (وارونه‌سازی) است، همانطور که از ترجمه لغوی این واژه مشخص است، در «مثلث» با وارونه «مکبث» مواجه هستیم و این وارونگی در ابتدایی‌ترین نقطه، در ژانر صورت گرفته است. همانطور که عمده اهالی آشنا به جهان درام می‌دانند؛ «مکبث» یک اثر تراژیک است، پس باتوجه به توضیحات قبلی «مثلث» باید یک اثر کمیک باشد تا به اصول پارودی وفادار مانده باشد.
عبور سلامت از تیغ برنده نقد
یساقی در کارگردانی این نمایش جز به جز «مکبث» را در «مثلث» به شکلی پارودیک پیاده‌سازی کرده است و در کارگردانی نیز از شیوه اجرایی عروسکی بهره برده است که این موضوع به خودی‌خود ریسک‌پذیری این کارگردان جوان را ثابت می‌کند؛ باتوجه به اینکه متون نمایشی شکسپیر در باور درام‌نویسان و درام‌دوستان، حالتی مقدس دارد، یساقی جسارت به خرج داده است و ریسک حضور بر لبه تیغ برنده و مأیوس کننده نقد را به جان خریده است. البته آن‌طور که پیداست از لبه این تیغ به سلامت عبور کرده است و توجه منتقدان را مضاف بر مخاطبان، جلب کرده است.
گروه نویسندگان این اثر نمایشی، در ارائه اثری کمدی که رد و نشانی از «مکبث» می‌دهد، موفق و خلاق عمل کرده‌اند و شاید اصلی‌ترین دلیل موفقیت «مثلث» و اقبال مخاطبان از این اثر، وجود پررنگ بعد خلاقه در این گروه است که با کمترین امکانات اجرایی، اثری قابل توجه ارائه کرده‌اند.
غیر از «مثلث» آثار خلاق دیگری هم هست …
شاید اگر غربال‌گری اصولی توسط اداره کل هنرهای نمایشی انجام گیرد ما به گروه‌های جوان خلاق بسیاری مانند گروه نمایش «مثلث» بر بخوریم که امکانی دور و بعید نیست. این نمایش که از دل جشنواره تهران-مبارک به هنردوستان معرفی شد، سبب شد تا امید در دل گروه‌های جوان زنده شود و دوباره این باور در ذهن این گروه‌ها جان بگیرد که هنوز اثر خلاق و گیرا مخاطب خود را دارد و مردم کماکان از آثار نمایشی ارزنده حمایت می‌کنند.
درباب آشتی دادن مخاطب با نمایش عروسکی
گام مهم دیگری که «مثلث» در طول اجراهای خود برداشته است، آشتی دادن مخاطب با نمایش عروسکی است. باتوجه به اینکه تعداد نمایش‌های عروسکی در سالن‌های نمایشی پایتخت به عددی بسیار نازل رسیده است و اگر اثری هم روی صحنه می‌رود با اقبال چندانی روبه‌رو نمی‌شود، «مثلث» به مخاطبان خود اندیشه تازه‌ای درباره آثار عروسکی می‌دهد و شاید به شکل ناخودآگاه می‌کوشد که کلیشه «نمایش عروسکی مختص کودکان است» را از ذهن مخاطب خود بزداید تا فعالان نمایش عروسکی نیز از توجه مخاطبان تئاتری، سهمی داشته باشند و بی‌ثمر نمانند و این امیدواری ایجاد می‌شود که نمایش‌هایی چون «مثلث» بتوانند روحیه‌ای به فعالان این حوزه نمایشی تزریق کند تا دوباره به تولید اثر مشغول شوند و از سویی دیگر جشنواره تهران-مبارک نیز در راستای معرفی آثار این‌چنینی باید بیش از پیش بکوشد تا این جریان ادامه‌دار باشد و تنها به چند نمایش، محدود بسنده نشود.
