عبور از دروازه تاریخ با تشکیل کمیته «حُسن نیت»

ارتباط فردا: امروز ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخی این روز می‌پردازیم.
 

بازگشت امام خمینی به قم بعد از ۱۴ سال تبعید- ۱۳۵۷

امام خمینی پس از بازگشت پیروزمندانه به میهن اسلامی ایران در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در تهران ساکن شدند تا پایه‌های حکومت اسلامی استقرار یابد.

ایشان پس از تشکیل دولت موقت و سامان‌ دادن نسبی اوضاع کشور، بنا به وعده‌ای که داده بودند ۱۸ روز بعد از پیروزی انقلاب در تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۵۷ به قم بازگشتند.

ایشان ۱۱ ماه بعد در تاریخ دوم بهمن ۱۳۵۸ در اثر ابتلا به بیماری قلبی مجددا به تهران بازگشتند و از آن پس به علت ضرورت رهبری نظام اسلامی از نزدیک و لزوم حضور ایشان در مرکز کشور تا پایان عمر پربار خویش در تهران سکونت کردند.
 

تشکیل کمیته حُسن نیت- ۱۳۵۹

بر اساس پیشنهاد وزرای امور خارجه سازمان کنفرانس اسلامی و موافقت اجلاس سران، کمیته حسن نیت با هدف پایان دادن به جنگ عراق و ایران از طرق صلح‌آمیز به وجود آمد.

این کمیته که بعدها نام خود را به «کمیته صلح» تغییر داد و از رؤسای جمهوری برخی کشورهای اسلامی تشکیل شده بود، با انجام سفرهایی به تهران و بغداد، آخرین نظریات دو کشور را دریافت کرد و پس از جمع‌بندی نظرات، نشست‌های مختلف را ترتیب داد.

در نهایت تصمیمات این کمیته در چارچوب قطعنامه و یا بیانیه صادر و اعلام شد. اولین سفر کمیته حسن نیت به تهران و بغداد در تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۵۹ انجام شد و پس از پایان این سفر، اولین طرح خود را ارایه کرد که در آن به احترام کامل به تمامیت ارضی، عدم تصرف اراضی با اعمال زور همچنین آتش‌بس میان ایران و عراق و نیز عقب‌نشینی و چگونگی استفاده طرفین از آبراه شطّ العرب اشاره شده بود.

در این طرح، همچنین پیش‌بینی شده بود که ناظران نظامی سازمان کنفرانس اسلامی بر آتش بس و عقب نشینی نظارت کنند. در این میان، جمهوری اسلامی ایران، پیش شرط هرگونه آتش بس را عقب‌نشینی مزدوران بعث عراق به مرزهای بین المللی و معرفی آغازگر جنگ عنوان کرد که با مخالفت عراق، این طرح و طرح‌های بعدی کمیته صلح، راه به جایی نبردند، سرانجام کار کمیته صلح پس از ۹ سفر و ارایه ۶ طرح صلح و در حالی که وضعیت جبهه‌ها به نفع ایران بود در ۲۰ آبان ۱۳۶۵ در جدّه عربستان بدون دسترسی به نتیجه مطلوب پایان یافت.

در تقویم خورشیدی مناسبت‌های دیگری ذکر شده که بخشی از آن عبارتند از:

عبدالحسین میرزا فرمانفرما امروز استعفای خود را از رئیس الوزرایی تسلیم سلطان احمدشاه کرد در سال ۱۲۹۴، سپاهیان انگلیس به فرماندهی ژنرال دنسترویل وارد قزوین شدند در سال ۱۲۹۶، رژیم جدید بلشویکی در روسیه تمام سربازان خود را از ایران خارج کرد در سال ۱۲۹۷، سیدضیاء الدین رئیس‌الوزراء وزیران خود را به این شرح به احمدشاه معرفی کرد در سال ۱۲۹۹، کمیسیون تعیین اسعار خارجی به ریاست دکتر شینوند متخصص مالی وزارت مالیه و عضویت رؤسای بانک ملی در سال ۱۳۰۸، پل کارون در اهواز افتتاح و بهره برداری از آن آغاز شد در سال ۱۳۰۸،  به مناسبت سرشماری در ایران امروز تعطیل عمومی شد جمعیت ایران ۱۸,۳۳۸,۸۶۷ نفر و جمعیت تهران ۵۴۰,۰۸۷ اعلام شد در سال ۱۳۱۸، احمد قوام نخست وزیر که در انتخابات نفر اول نمایندگان تهران شده بود عدم قبولی نمایندگی خود را اعلام کرد در سال ۱۳۲۵، تأسیس اداره کل هواشناسی تصویب شد در سال ۱۳۳۷،  قرارداد راه آهن ایران و شوروی امضاء شد در سال ۱۳۴۹، سازمان کارگران تهران در میدان سپه میتینگی ترتیب دادند و نسبت به عوامل خارجی و ایادی آنها ابراز تنفر کردند در سال ۱۳۵۰، سه جوان مسلح عراقی یک فروند هواپیمای جت شرکت هواپیمایی عراقی را با ۸۵ نفر مسافر و ۸ نفر خدمه آن در آسمان بغداد ربودند در سال ۱۳۵۳، مهرانگیز دولتشاهی اولین سفیر زن، امور سفارت ایران در دانمارک را به عهده گرفت در سال ۱۳۵۴، سیل در بندرعباس ویرانی‌های زیادی به بارآورد در سال ۱۳۵۴، آیت الله گلپایگانی با انتشار اعلامیه‌ای خطاب به روحانیون تبریز، حادثه این شهر را به اوراق تاریخی تشبیه کرد که به نفع جهان اسلام در حال ورق خوردن است در سال ۱۳۵۶، ‌ به گزارش روزنامه کیهان، حدود ۱۳ نفر در هاشم آباد تهران به جرم توزیع اعلامیه مارکسیستی و سر دادن شعار از سوی مأموران دستگیر شدند در سال ۱۳۵۶، ‌ بنا بر گزارش روزنامه کیهان، چهار نفر از دانشجویان دانشگاه پلی تکنیک تهران به جرم برپایی تظاهرات در دانشکده و شکستن شیشه وایجاد آتش سوزی دستگیرو به دادسرا اعزام شدند در سال ۱۳۵۶، در پی سفر اشرف پهلوی خواهر شاه به کشور هند، اعلامیه ای از سوی دانشجویان ایرانی در این کشور توزیع شد در سال ۱۳۵۶، به گزارش خبرگزاری فرانسه، حدود ۲۰ نفر از اعضای اتحادیه دانشجویان ایرانی در نیویورک، دراعتراض به رژیم استبدادی ایران دست به اعتصاب زدند و خواستار آزادی فوری زندانیان سیاسی شدند در سال ۱۳۵۶، عصر امروز شعارهای «زنده باد خمینی» و «مرگ برشاه» از سوی شخص ناشناسی بر روی دیوار کوچه سالکی شهر بابل نوشته شد در سال ۱۳۵۶ و جشن “سده” یکی از اعیاد ملی و رسمی ایرانیان قبل از اسلام ثبت شده است.

رویدادهای مهم این روز در تقویم قمری

تایید متمم قانون اساسی توسط محمدعلی شاه- ۱۳۲۵

چون ۵۱ فصلی که به‌نام قانون اساسی در دوران مظفرالدین‌شاه تنظیم شد، هیچ اشاره‌ای به وظایف مردم نشده بود کمیسیونی تشکیل شد و اقدام به نوشتن متمم قانون اساسی در ۱۰۷ اصل کرد و برای امضا به قصر محمدعلی شاه فرستاده شد.

او از ابتدای سلطنت مصمم به برانداختن مشروطیت بود، اما بهانه‏‌ای نداشت. در جریان سوءقصدی که مدتی بعد به وی شد بهانه‏ لازم را به‌دست آورد و آن را به گردن آزادی‏خواهان انداخت تا این‏که سرانجام پس از ماه ‏ها کشمکش میان مجلس و دربار و عدم دست‏رسی به نتیجه‏ مطلوب در روز سه‏‌شنبه دوم تیر ۱۲۸۷ برابر با ۲۳ جمادی‏‌اول ۱۳۲۶ قشون شاه به سوی مجلس رفتند و راه ‏های منتهی به مجلس شورای ملی را بستند. جمعی از مشروطه‌خواهان که در اطراف میدان بهارستان خود را آماده رویارویی با قشون کردند.

خبر این اتفاق به گوش آیات عظام بهبهانی و طباطبایی از رهبران روحانی مشروطه رسید آنان به سمت مجلس رفتند تا از وقوع حادثه جلوگیری کنند اما کلنل لیاخوف فرمانده قشون شاه به دستور محمدعلی‏ شاه ساختمان مجلس را به توپ بست.

این جنایت موجب شهادت و جراحت تعدادی از نمایندگان اولین دوره مجلس شورای ملی و تعداد زیادی از آزادی‏خواهان خارج از ساختمان مجلس شد. جنگ حدود چهار ساعت کشید و سرانجام به نفع شاه پایان یافت.

شاه در سایه حمایت دولت وقت روسیه نمایندگان مشروطه‌خواه مجلس را تحت تعقیب قشونش قرار داد و آنان را دستگیر، زندانی و اعدام کرد. آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی به کرمانشاه و آیت‏‌الله سیدمحمد طباطبایی به شمیران تبعید و حصر خانگی شدند و عده‏‌ای از آزادی‏خواهان به زنجیر کشیده شدند و به باغشاه منتقل شدند.

از میان این جمع، تنها ملک‏‌المتکلمین و میرزا جهانگیر صوراسرافیل از مشروطه‏‌طلبان مشهور و مخالف استبداد قاجاری را به حضور شاه آوردند. وی پس از این‏که مدتی به آن دو دشنام داد، دستور قتل هر دوی آن‏ها را صادر کرد. یک روز پس از به توپ بستن مجلس، محمدعلی‏ شاه قاجار برای ایجاد رعب در میان مردم و تعطیلی اجتماعات و انجمن‏‌های ملی، حکومت نظامی را در تهران اعلام کرد. بر اساس این فرمان لیاخوف روسی فرمانده‏ی نیروهای قزاق مأمور شد تا با استفاده از نیروهای گارد قزاق، افراد مسلح را در شهر بازداشت کنند.

طی این فرمان، تجمع مردم در شهر ممنوع شد و به مأموران دستور داده شد تا با شلیک گلوله مانع از اجتماع افراد شوند. همچنین برای جلوگیری از تحصن مردم در سفارت‏خانه‏‌ها یا حرم حضرت عبدالعظیم در ری عفو عمومی اعلام شود.

در این واقعه بیش از ۳۰۰ نفر از مجاهدان، آزادی‏ خواهان و مشروطه‏‌طلبان شهید، ۵۰۰ نفر زخمی و تعداد زیادی بازداشت شدند، هم‏چنین تعداد زیادی از انجمن‏ های مردمی تعطیل، روزنامه‏‌ها توقیف و نهضت مشروطه به مدت دو سال سرکوب شد. به این‏ ترتیب مجلس منحل و دوره‏ استبداد صغیر آغاز شد.

با آغاز استبداد جدید بسیاری از روشن‏فکران غرب‏گرا، صحنه‏ مبارزات را رها کرده و یک‏بار دیگر جنبش مردم ایران با الهام از روح مذهب و رهبری روحانیت، در اندک مدتی به اوج رسید. مردم در تهران و شهرستان‏ها دست به دفاع مسلحانه زدند و توانستند با محاصره‏ پایتخت آن را به تصرف خویش درآورند.

دوران استبداد صغیر یک سال و ۲۲ روز به طول انجامید و سرانجام با خلع محمدعلی‏ شاه از قدرت و آغاز انتخابات دوره‏ دوم مجلس شورای ملی، پایان یافت.
 

ورود ارتش سرخ به بندرانزلی- ۱۳۳۳

ارتش سرخ شوروی در ۲۹ شعبان ۱۳۳۸ با شلیک چند گلوله‏ توپ در بندرانزلی از کشتی پیاده شد در حالی که انگلیسی‏ ها در منطقه غازیان بندرانزلی مستقر بودند و به اعتقاد محافل نظامی اگر با ارتش سرخ روسیه می‌جنگیدند می‏‌توانستند مانع ورود شوروی به این بندر شوند.

منظور انگلیس کشاندن نیروی ارتش سرخ به داخل کشور و به دنبال آن برپا کردن هیاهو و رعب و وحشت بود تا مردم ایران قرارداد ۱۹۱۹ را بپذیرند.

ارتش سرخ در ابتدا با ۵۰۰ پیاده و ۲۰۰ سواره وارد بندرانزلی شد، اما این تعداد به مرور به ۲۰۰۰ نفر افزایش یافت.

در تقویم قمری مناسبت‌های دیگری چون درگذشت “ابن مُنذر” فقیه و محدث مسلمان در سال ۳۱۸، رحلت “ابن نعیم” فقیه و راوی اخبار تاریخی در سال ۲۱۹،  ارتحال عارف وارسته “شیخ باقر بهاری همدانی در سال ۱۳۳۳ و  رحلت بانو نصرت امین از زنان فقیه و دانشمند در سال ۱۴۰۳ ثبت شده است.
 

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی

پایان جنگ امریکا علیه صدام- ۱۹۹۱

بحران خلیج فارس، پس از حمله ناگهانی ارتش عراق به کویت و اشغال این کشور در دوم اوت ۱۹۹۰ آغاز شد. به دنبال پافشاری بغداد بر ادامه اشغال کویت و اصرار واشنگتن بر حل نظامی بحران، هواپیماهای امریکایی، انگلیسی و فرانسوی از ۱۷ ژانویه ۱۹۹۱ حمله به عراق را آغاز کردند.

این جمله در ۲۴ فوریه وارد فاز زمینی شد. متحدان اروپایی و عربی آمریکا در خاک کویت علیه ارتش عراق وارد کارزار شدند. سرانجام پس از ۴ روز نیروهای عراقی مجبور به عقب‏‌نشینی و اعلام آتش‌بس شدند.

جورج بوش رئیس‌جمهور وقت‏ آمریکا پایان این حمله را اعلام کرد. این جنگ که بزرگ‏ترین عملیات نظامی پس از جنگ جهانی دوم به شمار می‏‌رفت بعد از بیرون راندن نیروهای عراق از کویت و تسلیم عراق در برابر امریکا و متحدانش در روز ۲۸ فوریه ۱۹۹۱ پایان یافت و صدام دیکتاتور عراق در روز اول مارس همان سال به تمامی شرایط متحدین تن داد.

پس از آن، مذاکراتی میان کشورهای متحد و عراق انجام شد و عراق قطعنامه شورای امنیت را پذیرفت. نیروهای متحد نیز پس از آتش بس، به تدریج خاک عراق را ترک کردند، اما تعداد قابل توجهی از آنان که عمدتا امریکایی بودند، در پایگاه ‏هایی واقع در عربستان سعودی، کویت، بحرین و در آب‏های خلیج فارس مستقر شدند. از این تاریخ تحریم ‏های متعددی توسط شورای امنیت و تحت نفوذ امریکا بر عراق اعمال شد که باعث خسارت بسیاری از مردم عراق شد.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون تولد “میشل مونتینی” ادیب و فیلسوف فرانسوی در سال ۱۵۳۳، انعقاد پیمان اتحاد سیاسی نظامی بین روسیه و پروس در سال ۱۸۱۳، مرگ “آلفونْسْ لامارتین” فیلسوف، شاعر و سیاست‌مدار فرانسوی در سال ۱۸۶۹، آغاز قیام مردم سوئد علیه استعمار دانمارک در سال ۱۵۲۲، روز استقلال کشور “مصر” از تحت‌الحمایگی استعمار انگلستان در سال ۱۹۲۲ و ترور “اولاف پالْمِه” نخست وزیر پیشین سوئد در سال ۱۹۸۶ ثبت شده است.

انتهای پیام