دو مزیت ویژه ایران در مذاکره با آمریکا | واقعیت ماجرای یک تجویز مذاکراتی درباره ایران

همشهری آنلاین – گروه سیاسی: در روزهای اخیر و پس از تایید مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا در عمان، رویکرد خبری – تحلیلی رسانه‌های غربی و صهیونیستی، علاوه بر «تهدیدمحوری»، معطوف به ضعیف نشان دادن موضع ایران در گفت‌وگوهای مسقط بوده است؛ موضوعی که با واقعیت‌های میدانی تناقض دارد و بیش از هر چیز ابزاری برای پیشبرد عملیات روانی محور واشنگتن – تل‌آویو علیه تهران به حساب می‌آید.

در این چارچوب هم بود که بخش مهمی از خبرسازی‌های رسانه‌های غربی – صهیونیستی معطوف بر این راهبرد القایی بوده که درصورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، حمله به تاسیسات و زیرساخت‌های هسته‌ای ایران «قطعی» است و این موضوع زمینه‌ساز «موضع ضعیف» ایران در مذاکرات مسقط شده است.

ازسوی دیگر طی روزهای اخیر به دفعات شاهد تکرار یک تجویز مذاکراتی درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با عنوان «مدل لیبی» بوده‌ایم؛ رویکردی که می‌کوشد سرنوشت لیبی را برای ایران نیز تکرار کند. همه اینها در حالی است که بسیاری از ناظران و کارشناسان منطقه‌ای و بین‌المللی براین اعتقادند که نه برنامه هسته‌ای ایران نابودشدنی است و نه اینکه مذاکره با ایران به مدل لیبی تبدیل خواهد شد.

ایران، لیبی می‌شود؟

پایگاه خبری «نیوعرب» روز پنجشنبه در گزارشی به موضوع مذاکرات روز شنبه ایران و آمریکا پرداخت و تلاش‌ها برای تجویز «مدل لیبی» درباره ایران را «غیرواقعی» دانست. در ادامه به برخی محورهای این گزارش اشاره می‌شود:

هدف پشت پرده: در روزهای اخیر مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی بارها از به‌کارگیری «مدل لیبی» برای گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران صحبت به میان آورده‌اند؛ راهبردی که هدف آن از بین بردن قابلیت‌های هسته‌ای تهران از طریق فشار دیپلماتیک به‌جای نیروی‌نظامی است.

واکنش ایران: مقام‌های ایرانی به سرعت و قاطعانه به این اصطلاح‌سازی واکنش نشان داده‌اند و این مفهوم را رد کرده‌اند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، این ایده را رد و تاکید کرد که پیاده‌سازی مدل لیبی درباره ایران ازسوی آمریکا و اسرائیل، رویایی است که محقق نخواهد شد.

واقعیت ماجرا: برخلاف لیبی، که در زمان انزوای بین‌المللی و ضعف داخلی تسلیم شد، ایران بازیگری قدرتمند با شبکه‌ای از متحدان منطقه‌ای است. دانش هسته‌ای ایران در ذهن دانشمندانش ریشه دارد و حتی تخریب زیرساخت‌ها آن را از بین نمی‌برد. او معتقد است نتانیاهو با طرح این مدل، قصد تضعیف مذاکرات و تحریک ایران به خروج از گفت‌وگوها را دارد.

مزیت‌های مذاکراتی ایران

شبکه آمریکایی «فاکس‌نیوز» هم روز جمعه در گزارشی که در وبگاه خود منتشر کرد، به موضوع مزیت‌های ایران در مذاکره با آمریکا پرداخت و پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را از جمله آنها دانست و نوشت که «ایران در مذاکره با دولت ترامپ در مورد برنامه هسته‌ای‌اش اهرم‌های قابل‌توجهی دارد».

پیشرفت‌های هسته‌ای ایران: مزیت اصلی تهران این واقعیت است که با وجود تحریم‌های شدید آمریکا و تلاش‌های ژئوپلیتیکی برای متوقف کردن این برنامه، ایران دستاوردهای جدی در غنی‌سازی اورانیوم تا کیفیت نزدیک به تسلیحات و همچنین برنامه موشکی‌اش به دست آورده‌است.

مناسبات راهبردی تهران: جمهوری اسلامی همچنین روابط نزدیک‌تری با ابرقدرت‌های متخاصم اصلی آمریکا، مانند روسیه و چین دارد.

تله‌ای برای توافق

بازرس پیشین تسلیحاتی سازمان ملل نیز از دیگر کارشناسانی است که طرح موضوع «مدل لیبی» را به مثابه تله‌ای برای مذاکرات ایران و آمریکا می‌داند. دیوید آلبرایت در روزهای اخیر طی گفت‌وگویی با شبکه «بی. بی. سی فارسی» به بیان نکاتی در این زمینه پرداخت که در ادامه به برخی محورهای آن اشاره می‌شود:

ایده غیرقابل اجرا: طرح ایده «مدل لیبی» را در واقع باید آدرس دادن برای برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران دانست و شاید نتانیاهو از این موضوع نیز فراتر رود و مطالبه‌های بیشتری داشته باشد.

تله‌ای برای توافق: طرح اینکه ایران همه سانتریفیوژهای خود را کنار بگذارد و از برنامه هسته‌ای خود دست بردارد، به این معنی است که توافق میان ایران و آمریکا «غیرممکن» خواهد بود.

شکست یک خواسته حداکثری

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران نیز طی روزهای اخیر در گفت‌وگویی با شبکه «بی. بی. سی فارسی» طرح موضوع مدل لیبی را «خواسته‌ای حداکثری» و خطری برای «شکست مذاکرات» ارزیابی کرد.

تجربه ناکام گذشته: در دوره‌ای که ترامپ با کره‌شمالی مذاکره کرد، طرح موضوع مدل لیبی ازسوی جان بولتن، سبب شکست در مذاکرات شد. بعدها دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۰ یکی از دلایل اخراج بولتن را در جست‌وجوی «مدل لیبی» بودن برای کره‌شمالی عنوان کرد. این موضوع در خاطرات بولتن هم عنوان شده‌است.

ترامپ چه خواهد کرد؟ : مدل لیبی موضوع ناآشنایی برای ترامپ نیست و در گذشته هم تجربه آن را داشته که چنین خواسته حداکثری، منجر به شکست مذاکرات خواهد شد. بنابراین مطمئن نیستم درنهایت ترامپ بپذیرد چنین موضوعی را پیگیری کند. یک جریان فکری در دولت ترامپ نیز وجود دارند که به‌هیچ‌وجه خواهان ورود آمریکا به جنگ دیگری در خاورمیانه نیستند.

پیشرفت‌های برگشت‌ناپذیر

روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» نیز در روزهای اخیر طی گزارشی ضمن اشاره به پیشرفت‌های هسته‌ای ایران در سال‌های اخیر، توان «بازگشت ناپذیر» صنعت هسته‌ای ایران را چالشی برای محور تل‌آویو – واشنگتن دانست.

معامله سخت: در حالی که آمریکا آماده مذاکره برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌شود، با چالشی مواجه است که می‌تواند دستیابی به توافق را این‌بار دشوارتر کند: بسیاری از پیشرفت‌هایی که ایران در برنامه هسته‌ای خود از زمان توافق هسته ای ۲۰۱۵ داشته است، به سختی قابل برگشت است.

تغییر موضع ترامپ؟

خبرگزاری فرانسوی «فرانس ۲۴» هم روز جمعه در گزارشی به مذاکره روز شنبه ایران و آمریکا در عمان پرداخت و بر رویکردهای ترامپ نسبت به ایران در مقایسه با دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش اشاره کرد.

– تغییر مواضع: موضع اطرافیان دولت جدید دونالد ترامپ در قبال ایران به صورت قابل توجهی با موضع دولت اول ترامپ متفاوت است. جان بولتون، مایک پمپئو و به نوعی رودی جولیانی از چهره‌هایی بودند که طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ بر سیاست ترامپ در قبال جمهوری‌اسلامی تاثیرگذار بودند.