تاریخچه تبادل اسرا میان اسرائیل و مقاومت؛ مهمترین عملیات‌های مبادله | صدور عامدانه حکم‌های سنگین برای اسرای فلسطینی
به گزارش همشهری‌آنلاین، با آغاز مرحله نخست از توافق آتش‌بس و تبادل اسرا میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین در غزه در روز یکشنبه، بار دیگر پرونده‌های مبادله اسرا با صهیونیست‌ها در طول تاریخ مبارزات فلسطینی‌ها مورد توجه قرار گرفت.
قرار است در مرحله نخست مبادله اسرای میان مقاومت حماس و رژیم صهیونیستی ۱۷۳۷ اسیر فلسطینی آزاد شوند که ۲۹۶ نفر از آنها دارای احکام سنگینی هستند و ۲۳۶ اسیر فلسطینی پس از آزادی به خارج از سرزمین‌های فلسطینی تبعید خواهند شد.
از زمان انقلاب معاصر فلسطینی‌ها در ژانویه سال ۱۹۶۵ میلادی تاکنون، شمار زیادی از گروه‌های فلسطینی از جنبش فتح گرفته تا جبهه خلق – فرماندهی کل و حماس موفق شده‌اند به صورت غیرمستقیم توافق‌های مبادله اسرا با اشغالگران امضا کنند و اسرای فلسطینی را از زندانهای اسرائیل بیرون بیاورند.
به نوشته روزنامه العربی الجدید، مبادله اسرا در پرونده فلسطین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به ویژه اینکه بسیاری از اسرای فلسطینی به دلیل احکام بالا، تنها می‌توانند در قالب مبادله آزاد می‌شوند. به ویژه کسانی که عملیات ضدصهیونیستی انجام داده‌اند یا مناصب مهم نظامی و سیاسی در مقاومت دارند.
صدور عامدانه حکم‌های سنگین برای اسرای فلسطینی
رژیم صهیونیستی اغلب به سیاست صدور حکم «حبس ابد نظامی» در حق اسرای فلسطینی که موفق به انجام عملیات‌های ضد صهیونیستی شده‌اند، متوسل می‌شود و حکم حبس ابد را برای اسرای مقاومت صادر می‌کند. حتی برخی از اسرا به هزاران سال حبس محکوم می‌شوند.
به عنوان مثال عبدالله برغوثی، اسیری است که دارای یکی از بزرگترین محکومیت‌های تاریخ است. ۶۷ بار حبس ابد به اضابه ۵۲۰۰ سال.
زیرا برخی از احکام به هزاران سال می‌رسد، مانند زندانی عبدالله برغوتی که هنوز یکی از بزرگترین محکومیت‌های تاریخ را می‌گذراند. که ۶۷ بار حبس ابد به اضافه ۵۲۰۰ سال دارد.
البرغوثی با آغاز انتفاضه سال۲۰۰۰ میلادی به عملیات مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی پیوست و طراح عملیات شهادت‌طلبانه در فلسطین شد، وی پس از انجام نخستین عملیات در رستوران «سبارو» در تل آویو در سال۲۰۰۱ میلادی که طی آن ۱۵ اسرائیلی کشته شده و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند.
اشغالگران صهیونیست پس از این عملیات به مدت ۲ سال در تعقیب این فرمانده کتائب عزالدین قسام در کرانه باختری و یکی از سازندگان بمب برای حماس بودند. البرغوثی در این مدت به همراه همسر و فرزندانش مدام از مکانی به مکان دیگر می‌رفت و در خلال این مدت توانست شهادت‌طلبان فلسطینی را برای انجام عملیات در مناطق مختلف فلسطین اشغالی و بیت المقدس آماده کند.
اما وی در نهایت توسط نیروهای رژیم صهیونیستی در سال۲۰۰۳ بازداشت و به مدت ۳ ماه تحت بازجویی و انواع شکنجه‌های روحی و جسمی قرار گرفت و سرانجام توسط دادگاه نظامی به طولانی ترین حکم زندان صادره در تاریخ رژیم صهیونیستی محکوم شد.
رژیم صهیونیستی با صدور عامدانه حکم‌های طولانی‌مدت برای اسرای فلسطینی، به دنبال نگهداری این اسرا در زندان و تلاش برای مهندسی سیاسی جامعه فلسطین با توجه به مقاومت و رویارویی نظامی با ارتش اسرائیل است.
در نخستین روز عملیات طوفان‌الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، مقاومت فلسطین توانست بیش از ۲۵۰ زن و مرد اسرائیلی از جمله شهرک‌نشینان شهرک‌های نوار غزه را به‌علاوه افرادی که دارای ملیت‌های خارجی بودند به اسارت بگیرد.
اسارت ۴ نظامی اسرائیلی از سال۲۰۱۴
پیش از عملیات طوفان‌الاقصی که بزرگترین عملیات به اسارت گرفتن صهیونیست‌ها در طول تاریخ معاصر مبارزات جنبش‌های مقاومت فلسطین است، کتائب شهید عزالدین القسام شاخه نظامی حماس موفق شده بود، در سال۲۰۱۴، ۴ نظامی اسرائیلی را به اسارت بگیرد. اما دولت‌های متوالی در فلسطین اشغالی تا سال۲۰۲۳ هیچ تمایلی برای امضای توافق مبادله اسرا برای آزاد کردن این نظامیان به نامهای آبراهام منگیستو، هشام السید، شائول آرون و هادار گلدین نشان ندادند.
دیروز در نخستین روز اجرای مرحله نخست آتش‌بس در غزه پس از ۱۵ ماه جنگ، ارتش اشغالگر از پیدا کردن جسد شائول آرون که در سال۲۰۱۴ در حمله به محله الشجاعیه در شهر غزه در دام مقاومت افتاده بود، خبر داد.
به جز مبادله اسرایی که در نوامبر ۲۰۲۳ در چارچوب آتش بس بشردوستانه در غزه، صورت گرفت و طی آن ۵۰ اسیر اسرائیلی توسط مقاومت در ازای ۲۴۰ اسیر فلسطینی آزاد شدند، از سال۲۰۱۱ تا دیروز هیچ مبادله اسرایی میان دو طرف صورت نگرفته بود.
مهمترین عملیات‌های مبادله اسرا
– ۲۳ ژوئیه ۱۹۶۸: اولین تبادل بین سازمان آزادیبخش فلسطین و اسرائیل صورت گرفت که طی آن، ۳۷ اسیر فلسطینی دارای حکم بالا در مقابل آزادی بیش از ۱۰۰ مسافر یک هواپیمای اسرائیلی ربوده شده توسط جبهه خلق برای آزادی فلسطین آزاد شدند. این هواپیما متعلق به شرکت هواپیمایی اسرائیلی العال بود که از رم پایتخت ایتالیا به سمت تل‌آویو حرکت می‌کرد اما به ناچار مجبور شد در الجزائر فرود آید.
– ۲۸ ژانویه ۱۹۷۱: اسیر فلسطینی محمود بکر حجازی در ازای سرباز اسرائیلی شموئل فایز که توسط جنبش فتح در سال۱۹۶۹ به اسارت گرفته شده بود، آزاد شد.
– ۱۴ مارس ۱۹۷۹: عملیات مبادله میان اسرائیل و سازمان آزادیبخش فلسطین انجام شد که طی آن جبهه خلق برای آزادی فلسطین – فرماندهی کل سرباز اسرائیلی به نام آبراهام امرام را که در عملیات لیتانی در سال۱۹۷۸ اسیر شده بود، در ازای آزادی ۷۶ اسیر فلسطینی از جمله ۱۲ زن آزاد کرد.
– ۲۳ نوامبر ۱۹۸۳: مبادله میان اسرائیل و جنبش فتح صورت گرفت و طی آن، تل آویو ۴۷۰۰ اسیر را از «بازداشتگاه انصار» و ۶۵ اسیر را از زندانهای خود آزاد کرد تا از این طریق، شش سرباز اسرائیلی را که در سال۱۹۸۲ در منطقه بحمدون اسیر شده بودند، با خانه بازگرداند.
– ۲۰ می۱۹۸۵: اسرائیل در این تاریخ مجبور شد که در ازای آزادی سه نظامی خود، ۱۱۵۵ اسیر فلسطینی و لبنانی را آزاد کند. این مبادله با جبهه خلق برای آزادی فلسطین صورت گرفت.
– اکتبر ۲۰۰۹: اسرائیل مجبور شد ۲۰ اسیر زن فلسطینی از کرانه باختری و نوار غزه را در ازای دریافت یک ویدئوی دو دقیقه‌ای از نظامی اسیر خود گلعاد شالیت و اطمینان از زنده بودن او، آزاد کند. این نظامی در ژوئن ۲۰۰۶ به اسارت مقاومت فلسطین درآمده بود.
– ۱۱ اکتبر ۲۰۱۱: مبادله اسرای مهمی میان رژیم اشغالگر و حماس صورت گرفت و طی آن، ۱۰۲۷ اسیر فلسطینی در ازای آزادی شالیت در چارچوب سند «وفاء الاحرار» از زندانهای اسرائیل رهایی یافتند.
– نوامبر ۲۰۲۳: در این تاریخ نیز در چارچوب آتش‌بس بشردوستانه در نوار غزه و توقف موقت نسل‌کشی در نوار غزه، ۵۰ اسیر نزد حماس در مقابل ۲۴۰ اسیر فلسطینی از جمله ۱۶۹ کودک دختر و پسر ۷۱ اسیر زن آزاد شدند.
این تنها مربوط به توافق‌های مبادله‌ای است که میان رژیم اشغالگر و گروه‌های فلسطینی صورت گرفته است. جنبش حزب‌الله لبنان و اردن نیز در این مدت چندین توافق مبادله اسرا با اشغالگران داشتند که مهمترین آنها در ادامه می‌آید:
سابقه تبادل اسرا میان اسرائیل با لبنان و اردن
– سال ۱۹۹۱: در این سال دو عملیات مبادله میان اشغالگران و حزب‌الله لبنان انجام شد، اولین تبادل در ۲۱ ژانویه بود که به موجب آن اسرائیل ۲۵ باسیر از جمله دو زن را آزاد کند، در عملیات دوم اسرائیل مجبور شد برای بازگرداندن جنازه یکی از نظامیان خود در نزد حزب‌الله، ۵۱ اسیر را از بازداشتگاه الخیام آزاد کند.
– سال ۱۹۹۷: شیخ احمد یاسین موسس جنبش حماس در عملیات تبادل اسرای میان دولت اردن و رژیم صهیونیستی آزاد شد. در مقابل اردن نیز مزدوران و جاسوسان اسرائیلی که در جریان ترور ناکام خالد مشعل دستگیر کرده بود، آزاد کرد.
– سال ۱۹۹۸: حزب‌الله لبنان در مقابل تحویل جنازه یک درجه دار اسرائیلی، ۶۰ اسیر لبنانی را آزاد کند، حزب‌الله همچنین پیکرهای ۴۰ شهید لبنانی را در این مبادله از اسرائیل پس گرفت.
– سال ۲۰۰۴: حزب‌الله لبنان جنازه سه نظامی اسرائیلی و یک نیروی ذخیره اسرائیلی را در مقابل آزادی ۴۰۰ اسیر فلسطینی، ۲۳ اسیر لبنانی، ۵ اسیر سوری، ۳ اسیر مغربی، ۳ اسیر سودانی، یک لیبیایی و یک شهروند آلمانی متهم به عضویت در حزب‌الله، تحویل داد. این توافق با میانجیگری آلمان حاصل شد.
اسرائیل طبق این توافق مجبور شد پیکرهای ۵۹ شهروند لبنانی را نیز به حزب‌الله تحویل دهد و علاوه بر آن، نقشه میدانهای مین در جنوب لبنان و بقاع غربی را ارائه کند.
– سال ۲۰۰۸: حزب‌الله لبنان سمیر قنطار و سه نفر دیگر از اسرای لبنانی را که در جنگ ۳۳ روزه اسیر شده بودند، به همراه پیکر صدها تن از شهدای فلسطینی و لبنانی و آزادی تعدادی از اسرای فلسطینی را رقم زد و در مقابل جنازه دو اسیری را که در سال ۲۰۰۶ به دست نیروهای حزب‌الله اسیر شده و در حملات موشکی اسرائیل به لبنان جان باخته بودند، به اشغالگران تحویل داد.
