انقلابی در مدرسه‌سازی و کاهش شکاف آموزشی در ایران
ارتباط فردا: تحولات نظام آموزشی در ایران بعد از انقلاب اسلامی با راه‌اندازی نهضت سوادآموزی استارت خورد و بعد از آن با توسعه زیرساخت‌های آموزشی از منظر کمی و کیفی شاهد افزایش نرخ پوشش تحصیلی و بدنبال این امر کاهش شکاف آموزشی در بین مردان و زنان، توجه به آموزش در مناطق محروم و دوردست، تدوین سند تحول بنیادین، و … بوده‌ایم. این تحولات در سال‌های اخیر نیز با رشد ۱۰ میلیونی تعداد دانش‌آموزان، ساخت روزانه ۸ مدرسه در مناطق محروم، عمل به وعده رتبه‌بندی معلمان، افزایش سهم دانش آموزان در رشته‌های فنی، نظام‌مند شدن جذب نیروی انسانی با آزمون‌های استخدامی و … تداوم یافت که در ادامه نیم‌نگاهی به برخی از آنها خواهیم داشت.
افزایش ۱۰ میلیونی تعداد دانش‌آموزان بعد از گذشت ۴۶ سال از انقلاب
نرخ پوشش تحصیلی به بیش از ۹۸ درصد رسیده است
نرخ پوشش تحصیلی در مقطع ابتدایی از حدود ۶۰ درصد در اوایل انقلاب به بیش از ۹۸ درصد رسیده است. در مناطق روستایی و محروم نیز پوشش تحصیلی به طور چشمگیری افزایش یافته است. همچنین در سال ۱۳۵۷ بیش از ۷ میلیون دانش‌آموز در کشور مشغول تحصیل بودند که این رقم اکنون به حدود ۱۷ میلیون نفر رسیده است.
پوشش تحصیلی در حال حاضر در دوره اول متوسطه ۸۹.۷ درصد و در متوسطه دوم نیز ۷۹.۸ درصد است. به گفته محبی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، در دوران بعد از انقلاب تعداد معلمان و مدارس نیز با توجه به افزایش جمعیت حدود سه برابر، افزایش یافته است.
کاهش شکاف آموزشی بین مردان و زنان بعد از انقلاب
افزایش ۲.۵ برابری نرخ باسوادی زنان پس از انقلاب
قبل از انقلاب بخش عظیمی از جامعه حتی از سواد حداقلی برخوردار نبودند و بعد از انقلاب با تأسیس نهضت سوادآموزی گام بزرگی در جهت با سوادشدن اقشار مختلف جامعه به خصوص در مناطق محروم برداشته شد.
با شکل گیری نهضت سوادآموزی در زمستان ۱۳۵۸ و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تغییرات قابل توجهی در میزان بی‌سوادی به وجود آمد. بر اساس آمارهای رسمی در سال ۱۳۵۵ نرخ باسوادی گروه سنی ۶ سال به بالا بر اساس سرشماری ۴۷٫۵ درصد بوده این در حالی است که در همین سال نرخ باسوادی مردان گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال ۶۱٫۸ درصد و زنان ۳۵٫۵ درصد بوده است که نشان می‌دهد شکاف عمیقی بین نرخ سواد مردان و زنان وجود داشته است.
در سال ۱۴۰۲ نرخ باسوادی به ۹۰.۷ درصد رسید و در همین سال شکاف بین مردان زنان برداشته شد به طوری که در همین سال در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال ۹۶.۱ درصد زنان و ۹۷.۸ درصد مردان براساس برآورد مرکز آمار، باسواد اعلام شدند.
چندی پیش عبدالرضا فولادوند رئیس سازمان نهضت سوادآموزی جامعه هدف نهضت سوادآموزی را افراد ۱۰ تا ۴۹ ساله اعلام کرد وگفت: نرخ باسوادی زنان پس از انقلاب ۲.۵ برابر افزایش یافته و در مناطق روستایی نیز شاهد رشد قابل توجهی هستیم.
در مجموع، حدود ۱۱ میلیون نفر در ۴۵ سال گذشته توسط سازمان نهضت سوادآموزی باسواد شده‌اند که نشان‌دهنده تأثیرگذاری بالای این سازمان در کاهش نرخ بی‌سوادی کشور است.
سواد در ابتدا به معنای توانایی خواندن و نوشتن به زبان مادری بود و سپس به آشنایی با زبان خارجی و کاربرد آن رسید. ۱۲ مهارت به سواد اضافه شد تا جایی که در زندگی امروز، علاوه بر این، سواد به معنای توانایی حل مشکلات زندگی است؛ افراد باید بتوانند مشکلات زندگی خود را حل کنند که همان معنای جدیدی از سواد است که ایران نیز در تلاش برای دستیابی آحاد مردم به آن است.
رشد بیش از ۳۰۰ درصدی توسعه مدارس کشور
تبدیل مدارس سنگی و کانکسی به مدارس ایمن طی یکسال
بعد از انقلاب اسلامی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، توسعه زیرساخت‌های آموزشی را در اولویت کاری قرار داد تا با ساخت روزی ۸ مدرسه در سراسر کشور، امروز دسترسی به آموزش، به‌ویژه در مناطق محروم و روستایی را به‌طور قابل توجهی بهبود دهد.
از سال ۱۳۵۷ تعداد مدارس و سرانه فضای آموزشی مانند پوشش تحصیلی رشد چشمگیری داشته است به طوری که پیش از انقلاب تعداد مدارس موجود در ایران ۳۳ هزار و ۱۲۱ مدرسه با ۱۳۲ هزار و ۴۸۴ کلاس بود در حالیکه بر اساس آمار اعلام شده هم اکنون بیش از ۱۰۷ هزار مدرسه با حدود ۵۶۰ هزار کلاس درس در سطح کشور وجود دارد که نشان دهنده رشد بیش از ۳۰۰ درصدی در توسعه مدارس کشور است.
رشد سرانه فضای آموزشی به ۵.۴۵ مترمربع
اوایل انقلاب، سرانه فضای آموزشی برای هر دانش‌آموز حدود ۱.۸ متر مربع بود در حالی که این رقم هم اکنون ۵.۴۵ متر مربع است. همچنین برنامه‌هایی مانند توسعه مدارس شبانه‌روزی، مدارس عشایری و مدارس روستایی برای افزایش دسترسی به آموزش در مناطق دورافتاده پس از انقلاب اسلامی اجرا شده و ساخت مدارس در مناطق محروم و مرزی از سوی سازمان نوسازی در اولویت قرار گرفته است.
سال ۱۳۹۸ مدارس خشت و گلی برچیده شدند اما در حال حاضر بیش از ۱۱۰۰ مدرسه سنگی وجود دارد که در طرح نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی کشور که با ابتکار رئیس جمهور راه اندازی شده، مقرر است طی یکسال مدارس سنگی و کانکسی به مدارس ایمن تبدیل شوند.
علاوه بر این، توسعه مدارس غیردولتی و تنوع در نظام آموزشی و ساخت، تجهیز، بهسازی و شاداب سازی مدارس و … نیز بخش دیگری از دستاوردهای نظام آموزشی در دوران بعد از انقلاب به شمار می‌رود که در این خصوص نیز اقدامات موثری صورت گرفته است.
سند تحول بنیادین پایه‌ای مستحکم برای اجرای برنامه‌های تحولی
ارتباط فردا: از دیگر دستاوردهای اخیر آموزش و پرورش در دوران بعد از انقلاب، تدوین و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. این سند پس از ۱۲ سال بررسی‌های کارشناسی به عنوان نقشه راهی برای ارتقای کیفیت آموزشی در نظر گرفته شد.
الگوی مدرسه تراز که در این سند طراحی شده، اخیراً در ۱۰ درصد مدارس کشور به اجرا درآمده و در صورت استقرار کامل در تمام مدارس طی سه سال آینده، جهشی در کیفیت آموزش و پرورش است.
محبی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش پیشتر در گفت و گو با ایسنا این سند را حاصل یک دهه تلاش علمی دانست که تمام فرایندهای لازم برای تصویب را طی کرده و پس از تایید مقام معظم رهبری ابلاغ و همواره مورد تاکید ایشان بوده است.
در این الگو ابعاد مدرسه از قبیل مدیریت و راهبری، معلمان و خانواده‌ها، برنامه‌های درسی و تربیتی، محیط فیزیکی و محیط فرهنگی و تربیت دیده شده و تاکید مضاعف بر بعد نتایج و پیامدهای مدرسه شامل تحقق شایستگی‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی دانش‌آموزان و ارتقای عملکرد تحصیلی و رضایت آنان از مدرسه، صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان و تعلق آنان به مدرسه و نیز سواد تربیتی والدین و افزایش اعتماد خانواده به مدرسه مورد توجه است. بعد از اجرای این الگو تمام مدیران مدارس، مناطق و استان‌ها براساس عملکرد دانش آموزان و معلمان مدرسه مورد سنجش قرار خواهند گرفت و پاسخگو خواهند بود.
بنابراین این سند نه تنها یک دستاورد بزرگ در حوزه نظریه‌پردازی آموزشی محسوب می‌شود، بلکه پایه‌ای مستحکم برای اجرای برنامه‌های تحولی پیش‌رو است.
انتهای پیام
