آخرین شب قدر؛ با فرصتی که شاید دیگر تکرار نشود

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – هادی شمسی ثانی: رمضان، ماهی که دل‌ها را به آسمان پیوند می‌دهد، رو به پایان است. در شب‌های نورانی قدر، فرصتی بی‌نظیر نصیب‌مان شده است تا از دریای رحمت الهی سیراب شویم و با استغفار و توبه در محضر حضرت حق از بار گناهان خود بکاهیم.

شب‌های قدر یکی پس از دیگری گذشتند و حالا در آستانه آخرین شب از لیالی قدر امسال ایستاده‌ایم؛ شبی که شاید آخرین فرصت‌مان برای بخشش، توبه و دگرگونی باشد؛ شبی بالاتر از هزار ماه. رهبر معظم انقلاب در همین باره فرموده‌اند: «شب قدر، شب عجیبی است؛ بهتر از هزار ماه، نه برابر آن؛ (خیر من الف شهر). هزار ماه زندگی انسان، چقدر می‌تواند برکات به وجود آورد و جلب رحمت و خیر کند! این یک شب، بهتر از هزار ماه است. این، خیلی اهمیت دارد.»

شب‌های نوزدهم و بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان گذشتند و حالا در آستانه سومین و آخرین شب قدر قرار داریم، شبی که شاید سرنوشت‌مان را برای همیشه رقم بزند.

امشب، شبی است که درهای مغفرت گشوده‌تر از همیشه‌اند، شبی که از هزار ماه برتر است و در آن فرشتگان، به فرمان الهی، تقدیر یک‌ساله بندگان را می‌نویسند و به فرموده مقام معظم رهبری آغاز سال نو مؤمنان است: «در حقیقت از شب قدر، انسان مؤمن روزه‌دار، سال نویی را آغاز می‌کند. در شب قدر تقدیر او در دوران سال برای او از سوی کاتبان الهی نوشته می‌شود. انسان وارد یک سال نو، مرحله نو و در واقع یک حیات نو و ولادت نو می‌شود.»

چه کسی می‌داند، آیا سال دیگر چنین فرصت ارزشمندی را دوباره خواهیم داشت؟ امشب و در آخرین شب از لیالی قدر، درهای آسمان همچنان گشوده‌اند، فرشتگان در زمین فرود می‌آیند و منتظر هستند تا از این فرصت استثنایی آشتی با خدا برای توبه‌ای حقیقی استفاده کنیم تا تقدیر و سرنوشتی زیبا برای یک سال ما را رقم بخورد.

شب قدر؛ فرصت آشتی با خدا

امام جمعه مشهد شب قدر را شب آشتی‌کنان با خدا دانست و عنوان کرد: اگر از خدا قهر کردید و از او جدا شدید و با دشمن خدا یعنی شیطان هماهنگ شدید توبه کنید زیرا زندگی با دوستی خداوند لذت بخش‌تر است، خداوند یکی از این سه شب را شب تقدیر دانسته، خصوصاً امتیاز این سه شب برای شیعیان این است که دستمان در دست امام علی (ع) است تا ما را با خدا آشتی دهد.

آیت‌الله احمد علم‌الهدی با بیان اینکه در شب سوم احیا آنچه در شب اول مقدر شد، قطعی می‌شود، تشریح کرد: اما امشب، شب امضا است یعنی تصمیمات شما در این شب امضا می‌شود و این تصمیمات باید محقق و اجرا شود.

نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی با تأکید بر اینکه در شب قدر سرنوشت ما تعیین می‌شود، عنوان کرد: سرنوشت ما به دست خود ما تعیین می‌شود و در این شب می‌توانیم سرنوشت خود را بسازیم زیرا خداوند شب قدر را فرصتی برای ما قرار داد تا انسانی که به دلیل مشکلات مختلف، زندگی‌اش در مسیر گناه و سرپیچی از فرمان خدا قرار گرفته است و در جاده زندگی خود به سمت شقاوت ابدی گام برمی‌دارد به سوی صراط مستقیم تغییر جهت دهد.

آیت‌الله علم‌الهدی با اشاره به اینکه تقدیر انسان در شب قدر توسط خود انسان تعیین می‌شود، اظهار کرد: امشب شب توبه است؛ شبی که اگر بنده قهر کرده خدا بودید در این شب پروردگار در رحمت را برای شما می‌گشاید.

لیله‌القدر؛ شب تعیین سرنوشت

امام جمعه گناباد با اشاره به دو معنای قدر اظهار کرد: لیله‌القدر از طرفی می‌تواند به معنای شب پرارزشی باشد که احیاداری و عبادت در آن از هر ماه بندگی بهتر است و از طرف دیگر به معنای تعیین سرنوشت‌های یک ساله است.

حجت الاسلام حسن صادقی نسب با بیان اینکه همه ما باید با دعا و درخواست، سرنوشت خوبی را برای خود تقاضا کنیم ادامه داد: در روایتی از امام موسی کاظم (ع) آمده است: «عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ لِلَّهِ وَ الطَّلَبَ إِلَی اللَّهِ یَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ قُدِّرَ وَ قُضِیَ وَ لَمْ یَبْقَ إِلَّا إِمْضَاؤُه»؛ بر شما باد بر دعا! همانا دعا و درخواست از خدا، بلای ثبت‏ شده‏‌ای را که تنها امضایش باقی مانده، رد می‌کند.

وی با بیان اینکه علاوه بر دعا، می‌توانیم با صدقه و نیکوکاری نیز بلاها را دفع کنیم، خاطرنشان کرد: شب زنده‌داری، خواندن دعاهای وارده مانند جوشن کبیر، افتتاح، ابوحمزه و …، استغفار و بیان فضائل امیرالمومنین علی علیه السلام از جمله اعمال شب قدر است.

شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبی که امید می‌رود شب قدر باشد، «صد رکعت» نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد» ۱۰ مرتبه «توحید» را قرائت کن؛ گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود: نشسته بخوان؛ گفتم اگر نتوانم؛ فرمود: به همان حالی که در بسترت به پشت خوابیده‌ای این نماز را بخوان.

اعمال شب بیست‌وسوم ماه رمضان

اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است که برخی از آن‌ها را باید در هر سه شب انجام داد و برخی نیز جداگانه مخصوص شب خاصی از لیالی قدر است؛ غسل، احیا و شب زنده داری، قرآن به سر گرفتن، زیارت سیدالشهد (ع) و نمازهای دو و ۱۰۰ رکعتی از جمله اعمال مشترک در شب‌های قدر است.

مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی در این رابطه فرمود: شب بیست‏ وسوم ماه رمضان، شب محو و اثبات و شب سرنوشت‏ ساز است؛ یعنی اگر آن چیزی که برای ما در شب بیست‏ و یکم نسبت به سال آینده ترسیم شد نقصی داشت، در شب بیست‏ و‏سوم می‌توانی آن را با دعا عوض کنی.

خواندن سوره «عنکبوت» و «روم»، خواندن سوره «حم دخان» و «هزار مرتبه» خواندن سوره قدر از جمله اعمال خاص شب ۲۳ رمضان است که امام صادق علیه السلام خطاب به ابوبصیر فرمودند: «هر کس دو سوره عنکبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بیست و سوم بخواند، به خدا قسم ای ابو محمّد او از اهل بهشت است و هرگز در این سخن استثنا نمی‌کنم و نمی‌ترسم که خداوند، در این سوگند گناهی بر من بنویسد.این دو سوره نزد خداوند، جایگاهی والا دارند».

دعاهایی که برای شب ۲۳ آمده است

«اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی، وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی، وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی، وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ»

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ، فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، فِی عَامِی هَذَا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.»

«یَا باطِناً فِی ظُهُورِهِ، ویَا ظاهِراً فِی بُطُونِهِ، وَ یَا باطِناً لَیْسَ یَخْفَی، وَ یَا ظاهِراً لَیْسَ یُری، یَا مَوْصُوفاً لَایَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَلَا حَدٌّ مَحْدُودٌ، وَ یَا غائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ، وَیَا شاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ، یُطْلَبُ فَیُصابُ، وَلَمْ یَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالْأَرْضُ وَمَا بَیْنَهُما طَرْفَةَ عَیْنٍ، لَایُدْرَکُ بِکَیْفٍ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَلَا بِحَیْثٍ، أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَرَبُّ الأَرْبابِ، أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الأُمورِ، سُبحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثِلهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ البَصیرُ! سبحانَ مَنْ هُوَ هکَذَا وَلَا هَکَذا غَیْرُه»

از امامان معصوم (ع) نیز چنین نقل شده است که این دعا را در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در حال سجده، ایستاده، نشسته، و در همه حالات تکرار می‌کنی و نیز در همة اوقات این ماه و هر قدر که می‌توانی و هر موقع از دوران زندگی‌ات به یادت آمد می‌خوانی، بعد از تمجید خدای و درود بر پیامبر (ص) می‌گویی: «اللّهمّ کن لولیّک الحجّة بن الحسن، فی هذه السّاعة و فی کلّ ساعةٍ، ولیّاً و حافظاً، و قائداً و ناصراً، و دلیلاً و عیناً، حتّی تسکنه أرضک طوعاً و تمتّعه فی‌ها طویلاً.»

شب‌های قدر، جاده‌های نورانی‌اند که خداوند در دل ماه رمضان برای بندگانش گشوده است و امشب شاید آخرین فرصت ما باشد، شبی که احتمال قدر بودن آن هم بیشتر است، آن طوری که مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان نقل کرده است: این شب از دو شب قدر گذشته برتر است و از روایات بسیار استفاده می‌شود که شب قدر همین شب است و این شب، شبِ «جهنی» است یعنی شبی است که دعاها در آن اجابت می‌شود و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهی مقدّر می‌گردد.

شب قدر فرصت خوبی برای شکرگزاری، استغفار، توبه و دعا و راز و نیاز با خالق بی نیاز است که خدا کند قدر آن را بدانیم.